نگاه به حج باید نگاه به یک نعمت و فرصت بزرگ الهى باشد. همه‌ى عبادات اینجور است؛ نماز هم یک فرصت است، یک نعمت است. اگر نماز بر ما واجب نمیشد، بیم آن بود که در دریاى غفلت محض غرق بشویم. این نعمت بزرگ که هر روزى چند نوبت ما کشانده میشویم به سمت ملاقات با پروردگار، مکالمه‌ى با پروردگار، خشوع و تضرع در مقابل پروردگار، این نعمت بسیار بزرگى است، این فرصت عظیمى است؛ حج هم همین جور است. امتیاز حج بر سایر واجبات و فرائض اسلامى، جهانى بودن آن است، بین المللى بودن آن است. این تضرعى که هر مسلمانى در دل خود به آن نیاز دارد که در مقابل پروردگار خضوع کند، خشوع کند، تضرع کند، این در حج یک جلوه‌ى عمومى و بین‌المللى پیدا میکند. همه‌ى مسلمانان با هم، با اختلاف لغاتشان، با اختلاف نژادهایشان، با اختلاف عاداتشان، آدابشان، آنجا که میرسند، همه خاشعند، همه متضرعند. این خیلى پدیده‌ى عجیبى است که ما به آن عادت کرده‌ایم و اهمیت و عظمت آن را درست متوجه نمیشویم. همه‌ى مسلمانان جمع بشوند، متوجه به یک مرکز، به یک نقطه، خاشع در مقابل این نقطه؛ با این چشم به حج نگاه کنیم؛ به عنوان یک فرصت. (دیدار کارگزاران حج - 4/8/1388)

 اگر به چشم فرصت نگاه کردیم، آن وقت دید ما باز خواهد شد، وظائف خودمان را بیشتر توجه خواهیم کرد. شما این فرصت را پیدا میکنید که در خانه‌ى خدا در کنار بقیه‌ى مسلمانان اظهار عبودیت کنید. این اولین نقطه‌ى این فرصت است. اگر این به چشم فرصت نگاه شود، آن وقت لازمه‌اش این است که انسان این را به هیچ قیمتى از دست ندهد. حیف است که انسان در مکه‌ى مکرمه یا مدینه‌ى منوره، در مجاورت مرقد پیامبر اعظم (صلّى اللَّه علیه و اله و سلّم) و مراقد ائمه‌ى هدى (سلام اللَّه علیهم اجمعین) و مرقد بزرگان صحابه و شهداى احد و بقیه‌ى بزرگانى که در تاریخ مثل خورشید میدرخشند، باشد و به جاى توجه و تذکر، به فکر دنیا باشد؛ آن هم دنیاى حقیر، دنیاى شخصى؛ این بازارگردى‌ها و سر زدن به این گوشه و آن گوشه براى کارهاى کم‌ارزشى که در طول زندگى متأسفانه ما به آنها مشغولیم؛ در آن قطعه‌ى زمانىِ اکسیرى که هر دقیقه‌اش، هر ساعتش آنقدر ارزش دارد و آنقدر فرصت است - هر مثقالى از این مایع اینقدر عظمت دارد - این را ما صرف کنیم براى همین کارهاى روزمره‌ى کم‌ارزشى که تو بازارهاى شهر خودمان و در هر نقطه‌اى هم آن را انجام میدهیم؛ یا بقیه‌ى سرگرمى‌هاى بیجا. این اولین نقطه است. در مکه و مدینه به فکر توشه گرفتن باشیم، به فکر افزودن بر سرمایه‌ى ایمان خود، معنویت خود، تذکر خود، خشوع خود در مقابل پروردگار باشیم. این اولین قدم است.
 یک جلوه‌ى دیگر از اغتنام این فرصت بزرگ، فرصت تماس با بدنه‌ى دنیاى اسلام است. دنیا مردمند، نه سیاستمداران، نه فرماندهان زورگو، نه مستکبرین و متکبرین عالم. گاهى میشنوید؛ همین متکبرین محصول ذهن فاسد خودشان را نسبت میدهند به جامعه‌ى جهانى: جامعه‌ى جهانى اینجور میخواهد! جامعه‌ى جهانى یعنى میلیاردها توده‌ى مردم. جامعه‌ى اسلامى هم همین است. امت اسلامى یعنى این بدنه. امت اسلامى زید و عمروى نیستند که به هر وسیله‌اى بر بخشى از این بدنه‌ى عظیم تسلط پیدا کردند و حکمرانى میکنند. امت، این بدنه‌ى مردم است. برکات و خیرات در این بدنه‌ى عظیم است و اراده‌ى آنهاست که میتواند کوه‌ها را جابه‌جا کند؛ حرکت آنهاست که میتواند ارزشهاى اسلامى را جهانگیر و همه‌گیر بکند. این در اختیار شماست. در حج هر سالى، انسانِ حاج با انبوه عظیمى از این بدنه‌ى باعظمت امت اسلامى و دنیاى اسلام مواجه میشود. این را باید مغتنم شمرد. این فرصت است و باید مغتنم شمرد.
 چه جور اغتنام فرصت بکنیم؟ خوب، طرق مختلفى دارد. یکى از آسانترین طرق که همه میتوانند او را انجام بدهند، این است که ایرانىِ مسلمان که زیر لواى جمهورى اسلامى و حاکمیت اسلام دارد زندگى میکند، با رفتار خود، با حرکات خود، با منش خود، اسلامِ جمهورى اسلامى را معرفى کند؛ خود را معرفى کند؛ تأثیر تربیت اسلامى بر خود را نشان بدهد. این یکى از آسانترین راه‌هاست.
 حاجى‌اى که در مسجدالحرام یا مسجدالنبى، یا در بقیع، یا در زیارت شهداى احد و امثال اینها - در منا، در عرفات - رفتارش رفتار انسان مؤدب به آداب اسلامى است؛ رفتار انسانى است که مرباى به تربیت قرآنى است؛ اهل خشوع است، اهل تواضع است، اهل محبت است، اهل اهانت به این و آن نیست، اهل جمع است، نه اهل تفرقه. اینقدر ما در روایات در ثواب شرکت در نماز جماعت اهل سنت در زمان ائمه (علیهم السّلام) داریم که روایت دارد که در مسجدالحرام پشت سر اینها نماز بخوانید، مثل اینکه پشت سر پیغمبر نماز خوانده‌اید. این معنایش چیست؟ معلوم است که امام صادق نماز آن امام جماعت را با نماز پیامبر مقایسه نمیکند. مقایسه با نماز یک پیرو خودش هم نمیکند، اما میگوید پشت سر او نماز بخوانید. این یعنى چه؟ این نمایش وحدت است. عملاً وحدت را نشان بدهید. روى همین فکر بود که امام بزرگوار ما (که رضوان خدا بر او باد) - آن مرد بیدار، آگاه - به همه‌ى ماها، همه‌ى حاجى‌هاى ایرانى، توصیه کرد که در نماز جماعتها در مسجدالحرام، در مسجدالنبى شرکت کنید؛ در این اجتماعات حضور داشته باشید، که یکى از مصادیقش این است. اینجور نباشد که وقت نماز جماعت که همه مشغول نمازند، چشم کسى بیفتد به یک زائر ایرانى که مشغول حمل بار - حمل وزر - به سمت مسافرخانه‌ى خود هست. اینها چیزهائى است که مضر است. رفتار مؤدب به آداب اسلامى، یکى از بالاترین چیزهاست. شما زبان هم بلد نباشید، تماس هم نگیرید، همین قدر که معلوم است که شما زائر ایرانى هستید و این رفتار را دارید؛ مؤدبید، محترمید، نظیفید، اهل دعائید، اهل ذکرید - این دعاى کمیلى که بحمداللَّه سالهاست باب شده است - بزرگترین تبلیغ همین‌هاست. این از بسیارى از تبلیغها مهمتر است. این جمعیتِ عظیم مؤمن مى‌نشینند پیش خداى متعال تضرع میکنند، استغفار میکنند، اشک میریزند؛ این میشود تبلیغ.
 حضور در مراسم برائت تبلیغ بزرگى است. نفس این حضور، تبلیغ است. این نشان دهنده‌ى این است که حج را با همه‌ى ابعادش، به صورت یک بسته‌ى کامل، شما قبول کردید.
 در حج توحید است. توحید خودش دو جزء است: یکى اللَّه است، یکى لا اله غیر اللَّه است؛ یکى اثبات است، یکى نفى است. مظهر توحید، حج است؛ اثبات ولایت اللَّه و نفى ولایت غیر اللَّه. این همان برائت است.