عنوان رهنمود: انتظارات از نمایندگان محترم ملت ایران
موضوع: سیاست داخلی ایران
سال انتشار (میلادی): 2010
منبع: بیانات امام خامنه ای در دیدار نمایندگان مجلس شوراى اسلامى‌در تاریخ 18/03/1389
تهیه و تنظیم: وبلاگ امام خامنه ای www.khamenei.parsiblog.com
مقدمه: در نگاه به مسائل کشور - که در مورد مسئولیت شما، به شکل قانون و قانونگذارى تجلى میکند - بایستى دو خصوصیت «آرمان‌گرائى» و «واقع‌بینى» را در نظر داشت. نگاهتان نگاه آرمان‌گرا باشد. از آرمانها پائین نیائید، کوتاه نیائید. نگاه باید نگاه آرمانى باشد، منتها با توجه به واقعیت. سقفى را معین میکنیم؛ منتها تکلیفى را که براى خودمان یا دولت یا مسئولین معین خواهیم کرد، بایستى با توجه به واقعیتهاى موجود باشد، منتها به طرف آن آرمان، تا هى این توانائى‌ها روزبه‌روز بیشتر شود. واقع‌گرائى به معنائى که در مقابل آرمان‌گرائى است، مطلوب نیست. ملاک این است که ما میخواهیم به آن آرمانها برسیم؛ منتها در کنار این، واقع‌بینى لازم است؛ نباید دچار توهم شد. گاهى ممکن است انسان در تصمیم‌گیرى، در آنچه که باید انجام بگیرد، دچار توهم باشد؛ خوب، این هم غلط است. آرمانها را باید در نظر داشت. پله‌ها را باید مطابق با واقعیتهائى که وجود دارد، یکى پس از دیگرى چید و به سمت آن آرمانها پیش رفت. این یک نکته است.

 نکته‌ى دیگرى که همیشه محل کلام بوده است، ما هم عرض کرده‌ایم، شماها هم میگوئید، دولت هم میگوید، مسئله‌ى همکارى مجلس و دولت است؛ این باید تحقق پیدا کند. اینکه مجلس بگوید از طرف ما همه‌ى کارها انجام گرفته، دولت است که باید جلو بیاید؛ از آن طرف هم دولت بگوید از طرف ما همه‌ى کارهاى لازم انجام گرفته، این مجلس است که باید جلو بیاید؛ این نمیشود. صمیمانه باید همکارى کنیم. هم دولت، هم مجلس، هر کدام در قانون حدودى دارند. البته بعضى از این حدود، واقعاً مشخص نیست. حقیقتاً بعضى از این خطوط، خطوط بارز و شاخصى نیست، که از عیوب قوانین ماست؛ باید ما این خطوط را مشخص کنیم. امروز نیاز کشور به همکارى است؛ یعنى نه در دولت باید انگیزه‌ى نافرمانىِ نسبت به مجلس پدید بیاید و وجود داشته باشد، نه در مجلس بایستى مطلقاً انگیزه‌ى اذیت کردن دولت، معطل کردن دولت وجود داشته باشد. بنابراین هر دو صمیمانه، به صورت واقعى، با ملاحظه‌ى جایگاه یکدیگر، بایستى به هم کمک کنند؛ این یک وظیفه‌ى بسیار مهمى است.

 مثلاً در مسئله‌ى قانون - که حالا محل کلام هم هست - دو طرف با همدیگر گفتگوهائى میکنند. از یک طرف این حرف درست است که دولت باید به قانون عمل کند - یعنى آنچه که شکل قانونى گرفت، وظیفه است که دولت عمل کند - از آن طرف دیگر قانونگذار باید نقش مدیر اجرائى را در نظر بگیرد. اجرا کار سختى است. کسانى از شماها خودشان مجرى بودند، وزیر بودند، یا در بخشهاى مختلف اجرائى حضور داشتند؛ اجرا خیلى فاصله دارد با طراحى  اجرا، با آن طرحى که باید انسان تهیه کند تا اجرا شود. بنابراین باید به واقعیتها توجه داشت. دولت، آن عنصر وسط گود است که میخواهد کارها را انجام دهد. باید ما کار دولت را تسهیل کنیم. باید ما کار دولت را رعایت کنیم. درست است که دولت باید به قانون عمل کند، این هم درست است که مجلس باید کارى کند که دولت بتواند به قانون عمل کند؛ والّا اگر فرض کنیم یک تکلیفى بر دوش دولت گذاشتیم، اعتبارش را تصویب نکردیم؛ خوب، این نمیشود؛ اینها مشکلات دارد. یا فرض بفرمائید دولت لایحه‌اى را به مجلس مى‌آورد - که دولت طبعاً با توجه به امکاناتش، با توجه به قدرت خودش، با توجه به موجودى کشور و زمینه‌هاى مساعد، این لایحه را تنظیم کرده - بعد در مجلس تصرفاتى در این لایحه میشود که بکلى یک چیز دیگرى از آب در مى‌آید. غالباً دولتى‌ها از این جهت به ما گله میکنند. بنده هم دستم در کار است. من، هم در دولت، هم در مجلس بوده‌ام؛ میدانم چه جورى میشود عمل کرد و چه جورى میشود درستش کرد و چگونه میشود یک جور دیگر عمل کرد. باید به این نکات توجه شود.

 واقعاً باید صمیمانه کار کنند؛ این دیگر مربوط به خط و خطوط سیاسى هم نیست. اینى که ما میگوئیم، خطاب به کسانى نیست که حالا از لحاظ فکر سیاسى همجهت با دولتند؛ نه، حتّى آنهائى که از لحاظ فکر سیاسى، نقطه‌ى مقابل دولتند؛ آنها هم برادران مؤمنند، مسلمانند، بچه‌ى انقلابند. بحث، سر انقلاب است. بحث، سر مصالح کشور است. همه باید اینجور تقیدى را داشته باشند. آن طرف، این قانون اینجورى تنظیم میشود؛ این طرف هم دولت الزام خواهد شد که بله، باید به این قانون عمل کند. اینجورى میشود دولت را عملاً به اجراى قانون الزام کرد. این همکارى از دو طرف باید وجود داشته باشد.

 نکته‌ى دیگرى که میخواهیم عرض کنیم، مورد تأیید برادرانى از مجلس است که صاحب‌نظرند، سابقه دارند. کمیسیونها در مجلس خیلى وظیفه و نقش بر عهده دارند. کمسیونها خیلى باید کار کنند. صحن علنى مجلس البته جاى تصمیم‌گیرى است، اما کار بنیانى در کمیسیونها انجام میگیرد؛ بلکه حتّى ما در طول این سالهاى متمادى در مجلس کسانى را سراغ داشتیم که قبل از اینکه بیایند توى کمیسیون اظهارنظر کنند، خودشان پیش‌مطالعه میکردند، میرفتند نگاه میکردند، مطالعه میکردند، جوانب قضیه را میسنجیدند. اینجور کارى خیلى خوب است. آن وقت شما هنگامى که وارد مجلس شدید، وارد صحن شدید، قانون که مطرح شد، موافق و مخالف که صحبت میکنند، هر نکته‌اى از سخنان آنها مورد توجه قرار میگیرد. این که نباشد، آدم خالى‌الذهن باشد، حرف موافق و مخالف مثل این است که یک چیزى دارند توى فضا و هوا میگویند؛ تصمیم‌گیرى انسان هم تصمیم‌گیرى متکى به حجت نخواهد بود؛ چه درباره‌ى قانون، چه درباره‌ى بعضى از مصوبات دیگر؛ تعیین اشخاص، وزیر، غیر وزیر. وقتى قبلاً مطالعه شده باشد، انسان با حجت وارد میشود. گاهى میشود که ده نفر مخالفت میکنند، فضا فضاى مخالف است؛ اما شما که موافقید، استدلال دارید، فکر دارید و بر طبق آن اجتهاد و فهمى که از مسئله دارید، عمل میکنید؛ این درست است. یعنى میخواهم خدمت آقایان و خانمها عرض کنم که کار بررسى در کمیسیون، بلکه قبل از کمیسیون را باید جدى گرفت. لذا حضور در کمیسیونها خیلى مهم است، و حضور سر ساعت و حضور مستمر خیلى اهمیت دارد.

 نکته‌ى دیگر درباره‌ى شأن نظارتى مجلس است. ببینید، مجلس نسبت به دستگاه‌هاى اجرائى کشور شأن نظارتى دارد - که خوب، چیز بسیار بااهمیتى هم هست - یک شأن نظارتى هم براى خود مجلس و براى آحاد نمایندگان تعریف کنید. من معتقدم که شما دو سال دیگر توى مجلسید، معلوم نیست بعد از این توى مجلس باشید یا نباشید؛ ممکن است دیگر هرگز گذارتان به مجلس نیفتد؛ اما صدها و صدها نفر در طول زمان از اینجا عبور خواهند کرد؛ کسانى خواهند آمد و روى  این صندلى‌ها خواهند نشست. اگر شما امروز توانستید یک سازوکار کنترلىِ متقن و محکم براى نظارت بر کار نماینده پایه‌گذارى کنید، تا هر وقتى که این دستگاه خوب کار کند، اجرش مال شماست؛ مزد الهى‌اش مال شماست. آن طرف قضیه هم متأسفانه همین جور است. اگر امروز با قدرتى که خدا به شما داده - توان نمایندگى - میتوانید این ابزار کنترلى را کار بگذارید، ولى کار نگذارید، از شما سؤال خواهد شد. روز قیامت خدا سؤال میکند. همه‌اش اینجور نیست که ما فکر کنیم حرف دادگاه‌پسند داریم یا نه. این دادگاه‌ها که چیزى نیست، دادگاه‌هاى بشرى که اهمیتى ندارد؛ دادگاه الهى اهمیت دارد. «یعلم خائنة الاعین و ما تخفى الصّدور»؛(2) اعماق دلهاى ما براى خدا روشن است. یک کارى بیش از اندازه‌ى تکلیفمان انجام دادیم، هیچ کس نمیفهمد، هیچ کس تشکر نمیکند؛ اما خداى متعال میفهمد، کرام‌الکاتبین مینویسند و خدا تشکر میکند. یک کوتاهى‌اى کردیم، هیچ کس نفهمیده؛ ظاهرسازى کردیم، یک جورى که خیال کردند آره، ما کار را خوب انجام دادیم؛ در حالى که در باطن کوتاهى کردیم. هیچ کس نمیفهمد، هیچ کس ما را ملامت نمیکند؛ اما کرام‌الکاتبین مى‌بینند، مینویسند و خداى متعال مؤاخذه میکند. این به نظر من چیز مهمى است.

 خوب، نماینده - مثل همه‌ى ماها - در معرض اینجور لغزشها و آسیبها قرار دارد. مال، فتنه‌انگیز است. این، حرف من نیست؛ حرف امام سجاد (علیه الصّلاة و السّلام) است؛ «المال الفتون»؛(3) مال فتنه‌انگیز. پول، فتنه‌انگیز است؛ دلها را از راه در میبرد؛ خیلى‌ها را میلرزاند؛ کسانى که آدم خیال نمیکند اینها هم بلغزند، اما آدم مى‌بیند گاهى میلغزند. قدرت هم همین جور است، رودربایستى هم همین جور است، محبتها هم همین جور است، دشمنى‌ها هم همین جور است؛ ماها را میلغزاند. یک جائى باید بر کارش نظارت کند. خدا را شکر میکنیم که شما برادران و خواهران با دل بیدار از این مسئله استقبال میکنید.

 نکته‌ى آخر هم این مسئله‌ى برنامه‌ى پنجم است؛ این خیلى مهم است. البته این برنامه در مجلس مطرح است و شما هم مشغول کار هستید. به نظر من در بررسى برنامه‌ى پنجم جورى عمل بشود که آن اشکالى که قبلاً عرض کردیم، پیش نیاید؛ یعنى برنامه ماهیتاً متفاوت با آنچه که به صورت لایحه به مجلس داده شده، از آب در نیاید؛ یعنى اصلاح بشود، تکمیل بشود، نه تبدیل بشود. این، همکارى دولت و مجلس را لازم دارد. به نظر ما، هم دولت در این زمینه نقش دارد، هم مجلس در این زمینه نقش دارد.

 بالاخره برادران عزیز! خواهران عزیز! قدر این نعمت را باید بدانید. اینکه شما با انتخاب مردم در جایگاه نمایندگى تکیه زدید و میتوانید در امر و نهى کشور، باید و نبایدِ ملت نقش‌آفرینى کنید، خیلى فرصت بزرگى است، خیلى نعمت بزرگى است. باید شب  و روز خدا را شکر کنید.

 این کشور دست مردم نبود، دست نمایندگان مردم نبود، مردم نقشى نداشتند. از اوّلى که مشروطیت و رأى و قانون و مجلس توى این کشور درست شد - بجز یکى دو تا مجلس در آن اوائل - مجالس این کشور اصلاً معنى نداشتند. مجلس که نبود، به هیچ معنا مردم هم نبودند. نه مدیران کشور منتخب مردم بودند، نه قانونگذاران منتخب مردم بودند، نه مردم اصلاً نقشى داشتند؛ این کشور یک چیز دیگرى بود، یک حرکت دیگرى بود. به برکت انقلاب، این حالت پیش آمده؛ این را خیلى باید قدر دانست، خیلى باید مغتنم شمرد؛ انسان باید روز و شب خداوند متعال را بر این نعمت بزرگ شکر کند.