امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) شخصیتى است که همه‏ى فرق اسلامى درباره‏ى عظمت او، درباره‏ى خصوصیات او و درباره‏ى شأن و منزلت والاى او در اسلام، با یکدیگر اتفاق نظر دارند.

لذا به جرأت میتوان گفت که على‏بن‏ابیطالب (علیه الصّلاة و السّلام)، میتواند نقطه‏ى اشتراک و تلائم و همبستگى میان فِرق اسلامى قرار بگیرد. در همه‏ى زمانها و دوره‏ها، فرقه‏هاى اسلامى - به جز گروه ناچیز و اندک نواصب که خارج از فِرق اسلامى هستند - شأن امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) را همان شأن والا و برجسته و ممتازى میدانستند که شما در کتابهاى فریقین - چه شیعه و چه سنى - ملاحظه میکنید. بنابراین امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) ملتقى‏ و محل اشتراک فرقه‏هاى اسلامى است و میتواند منبعى براى وحدت بین مسلمین به حساب بیاید.

خصوصیات امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام): آن برجستگى و درخشندگىِ ایمان ناب امیرالمؤمنین، آن جهاد دشوار و سختى که آن بزرگوار - از اول دوران اسلام تا آخر عمر - خود آن را بر دوش کشید، آن عدالت‏ورزىِ بى‏نظیر - که تا امروز هم نه فقط مسلمانان، بلکه آگاهان غیرمسلمان را هم مجذوب خود کرده است - آن عبادت خالصانه‏ى متضرعانه‏ى بى‏نظیر آن بزرگوار و بقیه‏ى صفات برجسته‏اى که در امیرالمؤمنین هست، چیزهائى نیست که مسلمانان - از هر فرقه و مذهبى - در آن اختلاف داشته باشند.

این امروز براى دنیاى اسلام مورد نیاز است. امروز که دشمنان اسلام - که نه طرفدار این فرقه و نه طرفدار فرقه‏ى دیگر نیستند؛ گاهى از یک فرقه‏اى به ضرر فرقه‏ى دیگر حمایت مى‏کنند، گاهى هم عکس آن عمل مى‏کنند - دنبال ایجاد افتراق و شکاف بین مسلمانها هستند و در یک چنین دورانى که مسلمانها به وحدت و یکدلى احتیاج مبرمى دارند، امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) میتواند مظهر این وحدت باشد؛ نقطه‏اى باشد که همه‏ى مسلمانها در مقابل آن نقطه، مذعن و معترف و مقرّند. هیچ طرفى نمیتواند ادعا کند که امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) متعلق به اوست. خب، ما شیعیان در زیارت جامعه میگوئیم: «معروفین بتصدیقنا ایّاکم»؛ ما معروفیم به ارادت و علاقه و عشق به امیرالمؤمنین و خاندان پیغمبر؛ لکن نمیتوانیم ادعا کنیم که امیرالمؤمنین فقط متعلق به ماست. نه، همه‏ى مسلمانهاى عالَم - از فرقه‏هاى مختلف - درباره‏ى امیرالمؤمنین این را قائلند که این شخصیت عظیم، این انسان بى‏نظیر و این مظهر کامل اسلام، ذره‏اى و لحظه‏اى از متابعت پیغمبر اکرم سرپیچى نکرد؛ تخلف نکرد؛ کوتاهى نکرد؛ از دوران کودکى، تا دوران نوجوانى، تا دوران ریعان شباب و تا آخر عمر، یک لحظه در راه مجاهدت براى خدا و براى اسلام و براى قرآن فروگذار نکرد.

پس این یک نکته است که ما - چه شیعه، چه سنى و چه مذاهب گوناگون بین این فرقه‏ها - بیائیم و امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) را ملاک و محور وحدت قرار بدهیم.

امیرالمؤمنین مال همه است و خود آن بزرگوار هم شعارها و روشهائى را در زندگى مبارک خود دنبال کرده است که متعلق به همه‏ى انسانهاست، که درباره آنها عرض خواهم کرد. این یک نکته است.

نکته‏ى بعدى این است که محبت امیرالمؤمنین خیلى باارزش است. در روایت است که هرکسى محبت کسى در دل اوست، در قیامت با او محشور میشود. محبت خیلى حائز اهمیت است. اما محبتِ به تنهائى کافى نیست؛ تبعیت و پیروى کردن لازم است. ما که در دنیا به نام شیعه معروف هستیم، شیعه را اینجور معنا کرده‏ایم: «الشّیعة من شایع علیّا»؛ باید دنبال او حرکت کنیم و هدفهاى او را دنبال کنیم. معلوم است که ما با همه‏ى تلاش خود به رتبه‏ى امیرالمؤمنین نخواهیم رسید، اما به سمت آن قله باید حرکت بکنیم.

خب، حالا توجه کنیم که امیرالمؤمنین در زندگى پُربارِ پُرمضمونِ درس‏آموز خود، چه چیزى را در درجه‏ى اول اهمیت قرار داده است. یکى مسئله‏ى عدالت است که عدالت در سیره‏ى امیرالمؤمنین، شاید بشود گفت برجسته‏ترین نمودارهاست.

مدارا نکردن با ظالم، همدلىِ با مظلوم و کمک براى گرفتن حق مظلوم از ظالم، چیزهائى است که در زندگى امیرالمؤمنین، در کلمات امیرالمؤمنین و در خطب نهج‏البلاغه، به وضوح در صدها نقطه، قابل ملاحظه است. به این جملات پربار امیرالمؤمنین توجه بفرمائید: «و اللَّه لأن ابیت على حسک السّعدان مسهّدا أو أجرّ فى‏الأغلال مصفّدا احبّ الىّ من أن القى اللَّه ... ظالما لبعض العباد و غاصبا لشئ من الحطام»؛ ببینید! آن نمودار و پیشانى حکومت امیرالمؤمنین این است؛ یعنى اگر در سخت‏ترین شرائط زندگى قرار بگیرم، ممکن نیست که من اندک ظلمى به احدى از خلایق انجام بدهم و براى خودم حطام دنیا را جمع‏آورى کنم؛ براى خودم ذخائر دنیوى را طلب بکنم.

دنیا در چشم و نظر امیرالمؤمنین - به معناى آنچه که انسان براى خود از بهره‏هاى زندگى قائل است - بکلى مردود و متروک است. خطاب به دنیا مى‏گوید «غرّى غیرى»؛ اى لذتها! اى زیبائیهاى زندگى مادّى! برو دیگرى را فریب بده؛ على را نمیتوانى فریب بدهى. این شعار امیرالمؤمنین است.

امروز در نظام اسلامى - نظامى که به اسم اسلام در این کشور تشکیل شده است - چه چیزى اهمیتش از همه بیشتر و حساسیّت نسبت به آن لازم‏تر است؟ عدالت. یعنى اگر امیرالمؤمنین (علیه الصّلاة و السّلام) در زمان ما و در این جامعه و در میان این مردم - که اینجور عشق خودشان را نسبت به آن بزرگوار ابراز میکنند - حضور میداشت، چه چیزى را بیشتر از همه چیز دنبال میکرد؟ یقیناً عدالت.

عدالت خواسته‏ى یک جماعت خاصّى از مردم یا اهل یک کشور و اهل یک ملت نیست؛ عدالت خواسته‏ى طبیعى و تاریخىِ همه‏ى آحاد بشر در طول تاریخ بشریت است. همان چیزى است که بشر تشنه‏ى آن است و جز در حکومت انبیاء عظام الهى - آنهائى که به حکومت رسیدند - یا اولیاء برجسته مثل امیرالمؤمنین، عدالت به معناى واقعى کلمه اجرا نشده است.

دنیاداران و کسانى که دلهاشان پر از هوس به دنیا و شئون مادى دنیاست، نمیتوانند عدالت را اجرا کنند. اجراى عدالت یک روح غنى، یک اراده‏ى قوى و یک قدمِ ثابت لازم دارد. ما باید همه‏ى تلاشمان این باشد که بتوانیم در این راه دنبال امیرالمؤمنین حرکت کنیم. اعتراف میکنیم که نخواهیم توانست مثل على‏بن‏ابیطالب، عدالت را اجرا کنیم؛ این را قبول داریم. ماها کوچکتر و ضعیفتریم از آنکه بتوانیم آن‏جور استوار - مثل فولاد، مثل صخره - در مقابل این امواج بایستیم؛ اما بقدر خودمان باید تلاش کنیم.

امیرالمؤمنین از عمّال خود هم مطالبه‏ى عدالت میکرد؛ با اینکه آنها در حد امیرالمؤمنین نبودند. پس تکلیف اجراى عدالت بر دوش ما هم هست؛ باید دنبال بکنیم. این چیزى است که مردم باید بخواهند؛ باید فرهنگ عمومىِ ملت ما بشود. مردم ما باید بیشترین چیزى را که میخواهند، عدالت و انصاف باشد؛ هم در امور داخل کشور، هم در مسائل جهانى.

این بى‏عدالتى‏اى که در دنیا امروز وجود دارد و این ظلم فاحشى که امروز از سوى قلدرها و گردن‏کلفت‏هاى عالم نسبت به بشریت و ملت‏ها دارد انجام میگیرد، مبارزه‏ى با یک چنین منکر عظیمى - از نظر مسلمانى که براى حاکمیت اسلام و در سایه‏ى جمهورى اسلامى زندگى میکند - باید یک فریضه‏اى محسوب بشود. این باید در زندگى ما، شعار ما باشد؛ هم در مسائل داخلى، هم در مسائل جهانى.

اگر بخواهیم این عدالت را اجرا کنیم، قدم اول این است که ما به کمک الهى اعتماد داشته باشیم و رابطه‏ى دل خودمان را با خدا محکم کنیم؛ اینجا میرسیم به مسئله‏ى دعا، عبادت، تضرّع، مناجات و توسّل باللَّه. ماه رجب، بهار عبادت و تضرّع و توسل الى اللَّه است. این ایام عبادت را - این ماه رجب را، ماه شعبان را و بالاتر، ماه رمضان را - دست کم نباید گرفت.

ما اگر بخواهیم در میدانهاى زندگى، آن راه مستقیم و صراط قویمى را که اسلام به ما نشان داده است با قدرت طى کنیم، احتیاج داریم که رابطه‏مان را با مبدأ اعلى، با حضرت بارى‏تعالى محکم کنیم. این رابطه با دعاست، با نماز است، با اجتناب از گناه است. لذا شما ببینید امیرالمؤمنین - آن مرد شجاعِ استوارِ قوى‏اى که شجاعت او در میدان جنگ جزو مشهورات عالم است که هیچ کس در او اختلاف ندارد - او وقتى در محراب عبادت قرار میگیرد، «یتململ تململ السّلیم»، مثل مارگزیده به خود مى‏پیچد؛ اشک میریزد؛ گریه میکند؛ پیشانى به خاک مى‏ساید. دعاى کمیل و این مناجات شعبانیه‏اى را که منسوب به امیرالمؤمنین است نگاه کنید؛ ببینید چه تضرّعى میکند این انسان بزرگ و والا در مقابل پروردگار! این براى ما درس است.