به برکت ماه رمضان، براى مسلمان فرصتى پیش مى‌آید که باید از آن در جهت تقویت حیات معنوى و نشاط مادّىِ خود استفاده کند. یکى از درسهاى بزرگ ماه رمضان که در خلال دعا و روزه و تلاوت قرآن در این ماه باید آن را فرا بگیریم و استفاده کنیم، این است که با چشیدن گرسنگى و تشنگى، به فکر گرسنگان و محرومان و فقرا بیفتیم. در دعاى روزهاى ماه رمضان مى‌گوییم: «الّلهم اغن کلّ فقیر. الّلهم اشبع کلّ جائع. الّلهم اکس کلّ عریان». این دعا فقط براى خواندن نیست؛ براى این است که همه خود را براى مبارزه با فقر و مجاهدت در راه ستردن غبار محرومیت از چهره‌ى محرومان و مستضعفان موظّف بدانند. این مبارزه، یک وظیفه‌ى همگانى است. در آیات قرآن مى‌خوانیم: «أ رأیت الّذى یکذّب بالدّین. فذلک الّذى یدعّ الیتیم. و لایحضّ على طعام المسکین». یکى از نشانه‌هاى تکذیبِ دین این است که انسان در مقابل فقر فقیران و محرومان بى‌تفاوت باشد و احساس مسؤولیت نکند. در ماه رمضان، به برکت روزه، طعم گرسنگى و تشنگى و نرسیدن به آنچه اشتهاى نفس انسان است را درک کردیم و چشیدیم. این باید ما را به احساس مسؤولیتى که اسلام در قبال مسأله‌ى مهمّ فقر و فقیر از یکایک مسلمانان خواسته است و بر دوش آنان وظیفه نهاده است، نزدیک کند.

اگر ان‏شاءاللَّه تلاوت قرآن در جامعه‏ى ما همگانى شود، همه بتوانند قرآن را صحیح بخوانند و همه‏ى خانه‏ها موج شوق به تلاوت قرآن را در خود جاى بدهند، آن وقت ما امیدمان به اینکه جامعه‏ى اسلامى و قرآنىِ به معناى واقعى در این کشور تشکیل بشود، بیشتر خواهد شد. ما امروز یک حکومت اسلامى و یک جامعه‏ى اسلامى هستیم؛ اما این قدمهاى اول است. آن مقدارى که ما از اسلام داخل کشورمان و داخل حکومتمان در گفتار و کردار دولتمردانمان مشاهده میکنیم، این، آن اقلِ قلیل از اسلام است؛ این کمتر از آن چیزى است که براى یک جامعه‏ى اسلامى مورد نیاز است. همه‏ى برکاتى که تا امروز بر نظام جمهورى اسلامى مترتّب شده، بر همین اقل قلیل مترتّب شده است. اگر ملت ایران توانستند بت استبداد را در این کشور بشکنند و فرو بریزند، اگر ملت ایران این جرئت و دلیرى را پیدا کردند که احساس کنند میتوانند حرف زور را از هیچ‏کس در دنیا نپذیرند و زیر بار آن نروند، اگر مى‏بینید جوانهاى ما در میدانهاى علمى و عرصه‏هاى علمى به پیش میتازند و با یک تصاعد هندسى همین‏طور جلو و پیش میروند - خوشبختانه روزبه‏روز دامنه‏ى پیشرفت علمى در کشور ما گسترده‏تر میشود - و اگر مى‏بینید نشانه‏هایى از اجراى عدالت در کشور ما هست - که البته عرض کردم فقط نشانه‏هایى از اجراى عدالت هست، تا اجراى عدالتِ به معناى کامل هنوز فاصله داریم - اگر اینها را مشاهده میکنید و خلاصه اگر مى‏بینید در جامعه و کشور ما، معروف اسلامى، معروف و منکر اسلامى، منکر است، این به برکت همین اقل قلیل اسلامى است که ما در جامعه‏مان داریم. هر چه ما بتوانیم دامنه‏ى معرفت اسلامى، روحیه‏ى اسلامى و فهم اسلامى را توسعه بدهیم، این دستاوردها بیشتر و بیشتر و بیشتر خواهد شد و براى کشورهاى دیگر هم الگو خواهد شد.

ماه رمضان مثل باران رحمتى بر فضاى زندگى ما مى‌بارد؛ آلودگیها، زیادیها، زنگار گرفتگیها و کثافتهایى را که به دست خود ما در محیط زندگى و در جان و دلمان پدید آمده است، مى‌شوید و فضا را مصفا و دلها را نورانى مى‌کند؛

از شرایط دعا، اجتناب از گناه و توبه است. این شب‌ها هم شب‌هاى توبه است. همه دچار گناه و تخلف هستیم. تخلف‌ها کوچک و بزرگ دارد. از خداى متعال باید عذرخواهى و استغفار و طلب بخشش و توبه کنیم و به سوى خدا برگردیم. عزم ما باید این باشد که از ما گناه سر نزند. گاهى انسان عزم مى‌کند و تصمیم مى‌گیرد که گناه نکند؛ بعد دچار غفلت و اشتباه مى‌شود و لغزش پیدا مى‌کند؛ باز همین گناه سراغ انسان مى‌آید؛ بار دیگر باید توبه و استغفار کند؛ منتها استغفار باید جدى و حقیقى باشد. گناه نکردن باید یک قصد واقعى و جدى باشد. درباره‌ى دعا و استجابت دعا در روایت دارد که: «و لیخرج من مظالم الناس»؛ انسان باید از مظلمه‌ى مردم خارج شود تا دعایش قبول شود. در روایت دیگر دارد که خداى متعال به حضرت موسى خطاب فرمود: «یا موسى ادعنى بالقلب النقى واللسان الصادق». با دل پاک و زبان راستگو با خداى متعال حرف بزنید و دعا کنید؛ دعا قطعاً مستجاب خواهد شد.

الحمدللَّه رب العالمین. والصّلاة والسّلام على سیدنا محمّد و آله الطاهرین. و لعنة اللَّه على اعدائهم اجمعین. قال‏اللَّه الحکیم: «شهر رمضان الذى انزل فیه القرآن، هدى للنّاس و بیّنات من الهدى‏ و الفرقان»

ماه رمضان فرصت خوبى براى خودسازى است. ماهمان ماده خام هستیم که‏اگرروى خودمان کارکردیم و توانستیم این ماده خام رابه شکلهاى برترتبدیل کنیم، آن کار لازم در زندگى راانجام داده‏ایم. هدفِ حیات همین است. واى به حال کسانى که روى خودشان از لحاظ علم و عمل کارى نکنند و همان‏طور که وارد دنیا شدند، به اضافه پوسیدگیها و ضایعات و خرابیها و فسادها که در طول زندگى براى انسان پیش مى آید، از این دنیا بروند. مؤمن باید به‏طور دائم روى خودش کار کند؛ به‏طور دائم. نه اینکه خیال کنید «به‏طور دائم» زیادى است یا نمى‏شود؛ نه. هم مى‏شود، هم زیادى نیست. اگر کسى مراقب خود باشد؛ مواظب باشد کارهاى ممنوع و کارهایى را که خلاف است انجام ندهد و راه خدا را با جدیّت بپیماید، موفّق مى‏شود. این، همان خودسازى دائمى است و برنامه اسلام، متناسب با همین خودسازىِ به‏طور دائم است.

   این نماز پنجگانه - پنج وقت نماز خواندن - ذکر گفتن؛ «ایّاک‏نعبدوایّاک‏نستعین» را تکرار کردن؛ رکوع کردن؛ به خاک افتادن و خداى متعال را تسبیح و تحمید و تهلیل کردن براى چیست؟ براى این است که انسان به‏طور دائم مشغول خودسازى باشد. منتها گرفتاریها زیاد است و همه گرفتاریم. گرفتارى زندگى؛ گرفتارى معاش؛ گرفتارى امور شخصى؛ گرفتارى اهل و اولاد، و انواع گرفتاریها مانع مى شود که ما به خودمان، آن چنان که شایسته است، برسیم. لذا یک ماه رمضان را که خداى متعال قرار داده است، فرصت مغتنمى است. این ماه را از دست ندهید. مقصودم این است که اگر نمى توانیم به‏طور دائم در حال مراقبت و ساخت‏وساز خودمان باشیم، اقلاًّ ماه رمضان را مغتنم بشماریم .شرایط هم در ماه رمضان آماده است. یکى از بزرگترین شرایط، همین روزه‏اى است که شما مى‏گیرید. این، یکى از بزرگترین توفیقات الهى است. توفیق یعنى چه؟ توفیق یعنى این‏که خداى متعال چیزى را براى انسان، مناسب بیاورد. با واجب کردن روزه، خداى متعال زمینه مناسبى را براى من و شما به‏وجود آورده است که قدرى در این ماه به خودمان برسیم. روزه، نعمت بزرگى است. شکم خالى است و مبارزه با نفس، تا حدودى در اثناى روز، از جهات مختلف وجود دارد: هرچه را دوست دارید، نمى‏خورید و نمى‏آشامید و بسیارى از مشتهیات نفسانى را براى خودتان به مدت چند ساعت ممنوع مى‏کنید. این، یک مبارزه با نفس است؛ مبارزه با هواست، و مبارزه با هوا، در رأس تمام کارهاى نیک و خودسازیها قرار دارد.

  ماه رمضان زمینه بسیار خوبى است و خداى متعال این فرصت را به من و شما داده که در این ماه، چنین امکانى را براى خودسازى پیدا کنیم. علاوه براین‏که ساعات این ماه بسیار با برکت است و خداى متعال، از لحاظ طبیعى این لحظات و ساعات را این‏گونه قرار داده است، ساعات بسیار مغتنمى هم هست. یک رکعت نماز شما؛ یک کلمه ذکر «سبحان اللَّه» شما؛ مختصر صدقه دادن شما، و یک صله رحم کوچکى که در این ماه بکنید، مزیّتى چند برابر بیشتر از همین امور، وقتى در غیر ماه رمضان انجام مى‏شود، دارد. این، فرصت بسیار خوبى است. زمینه خوبى است که انسان در این ماه به خودش برسد. مثل طبیبى که با فردى بیمار مواجه است و آن بیمار به امراض متعدّدى مبتلاست - مرض قند دارد، فشار خون دارد، چربى خون دارد، استخوان درد دارد، رماتیسم دارد، زخم معده دارد و خلاصه انواع و اقسام مرض در او هست - طبیب حاذق که امراض او را مى شناسد و راه علاجش را بلد است، با این بیمار چه کار مى‏کند؟ اوّل سعى مى‏کند بیماریهاى او را روى کاغذ بیاورد و ببیند به چه امراضى مبتلاست. اگر طبیب، بعضى از بیماریهاى او را نشناسد و براى علاج بیمارى دوایى بدهد که با بیمارى دیگر ناسازگار باشد، ممکن است به جاى این‏که او را علاج کند، بیچاره را به بیماریهاى دیگرى هم متبلا سازد! مثلاً نداند که بیمار زخم معده دارد؛ بعد براى علاج رماتیسم او آسپرین بدهد! خوب، آسپرین علاج رماتیسم است؛ اما براى زخم معده بسیار مضرّ است. اگر طبیب، این مرض را نشناسد و نداند که بیمار این مرض را هم دارد، ممکن است به جاى این‏که او را علاج کند، بیچاره را به خونریزى معده هم مبتلا سازد. پس اوّل باید با دقّت نگاه کند؛ دلسوزانه بیماریها را پیدا کند و آنها را بنویسد؛ بعد ببیند کدام مهمتر است، کدام فوتى‏تر است و کدام اصولى‏تر است. فرض بفرمایید اگر کسى معده ناراحتى دارد، هر دوایى به او بدهند نمى‏تواند به خوبى آن را جذب کند. یا اگر روده خرابى دارد، هر غذاى مقوّى‏اى بدهند و از آن بهره ببرد، نمى‏تواند استفاده کند. راهش این است اوّل آن مرضى را که از بقیه بیماریها تأثیر منفى‏اش بیشتر است و اگر خوب بشود تأثیر مثبت شفایش بیشتر است، پیدا کنند.

ادامه مطلب...

روند رشد علمی ما از جهت شتابان بودن، جزوِ شتابنده‏ترین روندهاى رشد علمى در دنیاست. این با محاسبه‏ى علمى معلوم شده است؛ یعنى ما از لحاظ روند رشد علمى و فناورى در کشور، جزو شتابنده‏ترینها در سطح دنیا هستیم. منتها چون فاصله خیلى زیاد بوده، این شتاب، الان نتایجش را به‏روشنى نشان نمیدهد. چنانچه همین شتاب و آهنگ حرکت را بتوانیم به توفیق الهى ده، پانزده سال حفظ کنیم و پیش برویم، آن وقت کاملاً خودش را نشان خواهد داد. من البته مثالهاى زیادى براى این دارم. بعضى از مثالها ممکن است براى شما محسوس نباشد؛ چون آنچه را که ممکن است من به عنوان آمار ذکر کنم، شما از آن اطلاعى ندارید، لذا محسوس نیست. اما حالا همین چیزهایى که محسوس است و مشاهده میشود، مثل همین تحقیقات مربوط به انرژى هسته‏اى ؛ این، به دست آمده از آن نقطه‏اى است که ما حرکتمان را از آن نقطه شروع کردیم. فاصله‏اش، یک فاصله‏ى دهشت‏آور است؛ ولى این کار انجام گرفت. در بحث مسایل زیست‏شناسى، همین مسئله‏ى سلولهاى بنیادى و در بحث تولیدات نظامى، تحقیقات گوناگونى که در این زمینه انجام گرفته، همین مسئله است که عرض کردم.

این فاصله‏ها، فاصله‏هاى دهشت‏آور است؛ یعنى فاصله‏ها بسیار فاصله‏هاى عمیقى است که در این مدت به برکت پیگیرى و کوشش، طى شده است. بنابراین شتاب خوب است ؛ منتها این شتاب بایستى حفظ شود. این چیزى که شما جوانهاى آگاه و هوشمند و مستعد باید بدانید، این است که این شتاب را بایستى همچنان حفظ کرد. مسئولان هم البته به این مسأله اهتمام دارند و بنا هم بر همین است که این چیزها دنبال شود. اگر در یک گوشه‏اى اختلالى هم در کیفیت پیشرفت کار هست، اینها اختلالهاى جزئى است و برطرف خواهد شد. ما منکر وجود عیوب نیستیم؛ منتها منکر این هستیم که این عیوب ما را ناامید کند؛ این را نمیگذاریم؛ یعنى بنده خودم و مسئولانى که مسئولان این بخشها هستند، با همه‏ى وجود با ناامیدى مبارزه میکنیم. براى اینکه مهمترین مانع پیشرفت یک شخص و یک ملت، ناامیدى و تاریک دیدن افق است؛ نه، افق روشن است و مى‏توان جلو رفت.

ادامه مطلب...